Czynniki wzrostu to grupa wyspecjalizowanych białek sygnałowych, które działają jako przekaźniki między wieloma typami komórek i występują naturalnie w ludzkim organizmie.
Pełnią istotną rolę w aktywacji funkcji komórkowych i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Przyspieszają procesy naprawy i regeneracji tkanek, stymulują produkcję kolagenu i elastyny poprzez aktywację fibroblastów. Wspierają wytwarzanie glikozoaminoglikanów (GAG), które odpowiadają m.in. za nawilżenie i młodzieńczy wygląd skóry. Pobudzają produkcję macierzy włosów oraz stymulują odnowę naczyń krwionośnych.
Czynniki wzrostu są podzielone na grupy, różnicujące je pod względem struktury i właściwości funkcjonalnych. Stanowią klucz do biologicznego funkcjonowania komórki poprzez wiązanie się ze specyficznymi receptorami oraz aktywując geny, co prowadzi do pobudzenia biologicznej odpowiedzi.
Czynniki wzrostu wpływają na różnorodne procesy zachodzące w organizmie człowieka i są szeroko stosowane w badaniach klinicznych, medycynie regeneracyjnej, leczeniu trudno gojących ran, chirurgii, ginekologii, medycynie estetycznej i kosmetologii.
Rola czynników wzrostu w organizmie:
- proliferacja komórek (rozmnażanie)
- różnicowanie komórkowe
- apoptoza (usuwanie starych komórek)
- morfogeneza (właściwy rozwój)
- proces metabolizmu
- leczenie ran
- homeostaza tkanki (utrzymanie względnie stałej kondycji tkanki)
Nagroda Nobla za odkrycie działania czynników wzrostu
W 1986 roku dwójka wybitnych naukowców otrzymała Nagrodę Nobla za odkrycie czynnika wzrostu nerwów (NGF) i naskórkowego czynnika wzrostu (EGF).
Rita Levi-Montalcini
embriologineurolog
Stanley Cohen
biochemik
FUNKCJE CZYNNIKÓW WZROSTU:
- stymulują produkcje kolagenu i elastyny poprzez aktywacje fibroblastów, wspierają wytwarzanie glikozoaminoglikanów (GAG) odpowiadających m.in. za nawilżenie i młodzieńczy wygląd skóry
- zwiększają syntezę fibronektyny odpowiedzialnej za procesy naprawcze w skórze
- hamują procesy degradacyjne macierzy komórkowej
- ułatwiają chemotaksję komórek (reakcja ruchowa)
- inicjuje wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne, które wpływają na zachowanie komórek poprzez zmiany w ekspresji genów
- wytwarza wiązania przyciągające monocyty (m.in. oczyszczają krew z obumarłych tkanek oraz bakterii) i neutrofile (m.in. zwalczają drobnoustroje) do miejsca uszkodzenia skóry
- aktywuje migrację i proliferację (mnożenie) fibroblastów, komórek mięśni gładkich i komórek śródbłonka (ważne szczególnie w przypadku niedotlenienia komórek) oraz zwiększa produkcje komórkowej macierzy tkankowej
- odgrywa kluczową rolę na wszystkich etapach gojenia ran
- stymulują angiogenezę czyli produkcję naczyń włosowatych
- reguluje wzrost i podziały komórkowe, wpływając na odnowę komórek skóry i naskórka
- stymulują komórki macierzyste do produkcji granulocytów oraz monocytów,
- wpływają na krwiotworzenie (hematopoezę)
- zwiększa szybkość migracji i namnażanie keratynocytów
- stymulują produkcję fibroblastów
- zwiększają syntezę białek (kolagen typu 1)
- pobudza fibroblasty do produkcji kolagenu i elastyny
- reguluje wzrost, podział i różnicowanie komórek naskórka
- przyspiesza gojenie się ran
- poprawia odżywienie i nawilżenie skóry
- stymuluje proliferację i migrację keratynocytów
- działa stymulująca na różne typy komórek m. in: fibroblasty, miofibroblasty i keratynocyty
- bierze udział w procesie tworzenia nowych naczyń krwionośnych
- hamuje apoptozę komórek naskórka
- wykazuje działanie cytoprotekcyjne (chroni komórki przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych)